Ubezpieczenie towarów podczas transportu międzynarodowego – co warto wiedzieć?

W globalnym handlu ubezpieczenie towarów w transporcie międzynarodowym jest jednym z najważniejszych elementów zarządzania ryzykiem. Wypadki drogowe, siła wyższa, błędy przewoźnika czy kradzież to tylko niektóre z zagrożeń mogących wpłynąć na bezpieczeństwo ładunku. Międzynarodowe konwencje ustanawiają limity odszkodowań zależne od wagi towaru, nie zaś jego faktycznej wartości. Dlatego właściciele firm i importerzy powinni rozumieć, dlaczego ubezpieczenie cargo to inwestycja w stabilność i bezpieczeństwo łańcucha dostaw.

Dlaczego warto ubezpieczyć ładunek?

Mimo że przewoźnicy są prawnie zobowiązani do dbania o powierzony im towar, ich odpowiedzialność jest często znacznie ograniczona. Na przykład, zgodnie z Konwencją CMR, w transporcie drogowym odpowiedzialność ogranicza się zwykle do 8,33 SDR (Special Drawing Rights – W transporcie międzynarodowym SDR jest jednostką rozrachunkową, używaną do limitowania odpowiedzialności przewoźnika w przypadku zaginięcia lub uszkodzenia ładunku.) za każdy kilogram utraconego lub uszkodzonego towaru. Oznacza to, że w przypadku drogich produktów odszkodowanie może pokryć jedynie ułamek ich wartości.

Ponadto przewoźnik może zostać zwolniony z odpowiedzialności, jeśli szkoda powstała wskutek siły wyższej, niewłaściwego opakowania czy wad samego towaru. Dlatego ubezpieczenie cargo – zapewniające ochronę niezależnie od winy przewoźnika – staje się kluczowe w transporcie międzynarodowym.

Rodzaje ubezpieczeń transportowych

Ubezpieczenie cargo (ładunkowe)

Polisa chroniąca przewożony towar przed stratami materialnymi (zniszczeniem, uszkodzeniem, zaginięciem lub kradzieżą) w trakcie transportu. Może dotyczyć transportu dowolną drogą: lądową, morską, lotniczą czy kolejową. Ubezpieczenie cargo zabezpiecza interes właściciela ładunku (importera, eksportera lub nadawcy), gwarantując wypłatę odszkodowania za szkody w ładunku niezależnie od tego, kto spowodował szkodę. W razie szkody ubezpieczyciel wypłaca pełną wartość towaru według faktury lub zadeklarowanej sumy, nawet jeżeli przewoźnik nie przyznaje się do winy lub zakres jego odpowiedzialności kontraktowej jest ograniczony.

Ubezpieczenie OC przewoźnika (OCP)

Polisa odpowiedzialności cywilnej zawodowego przewoźnika drogowego (analogiczne ubezpieczenia występują dla innych gałęzi transportu, np. armatora morskiego czy przewoźnika lotniczego). Chroni ona przewoźnika przed roszczeniami osób trzecich za szkody w przewożonych towarach, do których powstania doszło z jego winy. Należy jednak pamiętać, że OCP zabezpiecza przede wszystkim przewoźnika, a jego zakres i sumy gwarancyjne wynikają z umów i przepisów prawa transportowego.

Ubezpieczenie All-Risk (ICC A)

Najszerszy zakres wersji ubezpieczenia cargo, zwykle oferowanej w formule ICC A (Institute Cargo Clauses A). Polisa all-risk obejmuje wszelkie ryzyka utraty lub uszkodzenia ładunku z wyjątkiem wyraźnie wyłączonych w ogólnych warunkach. Oznacza to, że ochrona działa w przypadku niemal każdego nagłego i nieprzewidzianego zdarzenia w trakcie transportu – od kolizji drogowej, poprzez zalanie kontenera, aż po kradzież – o ile nie zachodzą opisane w umowie wyłączenia.

Klauzule ICC 

Klauzule ubezpieczeniowe ICC (Institute Cargo Clauses) to standardy wykorzystywane w ubezpieczeniach cargo:

  • ICC A – pełna ochrona „all risk”,
  • ICC B i C – ubezpieczenie ograniczone do wymienionych ryzyk.

Warto upewnić się, że klauzule te są uwzględnione w treści polisy – od nich zależy zakres wypłaty odszkodowania.

Co pokrywa ubezpieczenie cargo?

W zależności od zakresu, polisa może obejmować:

  • Uszkodzenia mechaniczne,
  • Kradzież i rabunek,
  • Wypadki drogowe i kolizje,
  • Klęski żywiołowe (powodzie, huragany, trzęsienia ziemi),
  • Awarię wspólną w transporcie morskim,
  • Straty wynikające z działań osób trzecich,
  • Dodatkowo – koszty cła, transportu do miejsca docelowego, VAT, utracony zysk (jeśli zostały zgłoszone przy zawarciu umowy).

Koszty ubezpieczenia – co wpływa na cenę?

Cena ubezpieczenia cargo jest stosunkowo niewielka w porównaniu z potencjalnymi stratami, jakie może pokrywać. Zazwyczaj składka stanowi ułamek wartości ubezpieczanego towaru – rząd wielkości promili lub kilku dziesiątych procenta. Przykładowo ubezpieczenie ładunku w transporcie morskim lub drogowym może kosztować około 0,1% – 0,5% zadeklarowanej wartości ładunku. Na koszt polisy wpływają:

  • Rodzaj towaru i jego wartość,
  • Środek transportu (lotniczy, morski, drogowy, kolejowy),
  • Trasa przewozu (obszary ryzyka),
  • Zakres ochrony (all-risk, ICC B, ICC C),
  • Forma polisy (jednorazowa vs. roczna/generalna).

Jak Incoterms wpływają na obowiązek ubezpieczenia?

Incoterms (międzynarodowe reguły handlu) jasno określają, która strona transakcji jest odpowiedzialna za ubezpieczenie towaru:

  • CIF i CIP – to sprzedający ma obowiązek zawrzeć polisę transportową.
  • EXW, FCA, FOB, CFR itp. – obowiązek ubezpieczenia spoczywa na kupującym.

Zrozumienie tych reguł ma kluczowe znaczenie dla właściwego zabezpieczenia interesów firmy.

Jak zawrzeć polisę transportową?

Procedura ubezpieczenia towaru w transporcie jest na ogół prosta i nie wymaga nadmiernych formalności. Ubezpieczenie cargo można wykupić na dwa podstawowe sposoby: albo bezpośrednio u ubezpieczyciela/brokera, albo za pośrednictwem firmy spedycyjnej organizującej transport. Potrzebne są m.in.:

  • Opis ładunku (rodzaj, wartość, ilość),
  • Trasa i środek transportu,
  • Faktura handlowa i list przewozowy,
  • Dane nadawcy i odbiorcy.

Zgłoszenie szkody – co zrobić, gdy coś pójdzie nie tak?

Niezwłocznie powiadom ubezpieczyciela – najlepiej w dniu dostawy lub odkrycia szkody. Większość umów wymaga zgłoszenia szkody natychmiast, gdy tylko zostanie stwierdzona, a najpóźniej w określonym terminie (np. do 7 dni). Zwłoka może utrudnić uznanie roszczenia, dlatego kontakt z ubezpieczycielem od razu po wykryciu problemu jest kluczowy

Zabezpiecz dowody i sporządź protokół szkody – jeśli szkoda została zauważona przy odbiorze, spisz protokół wraz z przewoźnikiem (kierowcą). Zrób dokładne zdjęcia uszkodzeń towaru, opakowań, kontenera itp., najlepiej z datownikiem

Zbierz dokumenty transportowe – przygotuj komplet dokumentów związanych z przewozem i towarem. Będą potrzebne m.in.: kopia listu przewozowego (CMR, AWB lub konosamentu) z odnotowaną szkodą, kopia faktury handlowej i specyfikacji (listy pakunkowej) na przewożony towar, dokumenty celne (jeśli dotyczy) oraz wspomniany protokół szkody z podpisami.

Złóż formalne zgłoszenie roszczenia – najczęściej polega to na wypełnieniu formularza (papierowego lub online) podającego okoliczności szkody, datę, opis uszkodzeń, szacunkową wartość strat.

Współpracuj z likwidatorem szkody – ubezpieczyciel przydzieli sprawę likwidatorowi (lub zleci niezależnemu rzeczoznawcy oceny szkód). W razie wątpliwości może on zadawać pytania, prosić o dodatkowe dokumenty lub wyjaśnienia.

Oczekuj decyzji i wypłaty odszkodowania – po zbadaniu sprawy ubezpieczyciel podejmie decyzję o przyznaniu odszkodowania bądź odmowie (całości lub części roszczenia, jeśli np. stwierdzi naruszenie warunków umowy). Jeśli wszystkie procedury zostały dochowane, zwykle następuje wypłata należnej kwoty na konto uprawnionego (np. właściciela towaru).

Pełna ochrona

Ubezpieczenie w imporcie towarów to nie luksus, lecz konieczność. Chroni nie tylko przed stratami finansowymi, ale również buduje wiarygodność firmy w oczach klientów i partnerów. Odpowiednio dobrana polisa cargo, dostosowana do specyfiki przewozu i wartości ładunku, stanowi fundament bezpiecznego handlu zagranicznego. Importerzy i właściciele firm powinni postrzegać ubezpieczenie nie jako dodatkowy koszt, lecz jako kluczowy element strategii zabezpieczenia biznesu na niestabilnym rynku globalnym.

O Autorze

Dominik Jędrzejewicz – specjalista ds. handlu międzynarodowego i rynku audiowizualnego. Pracuje w firmie MyChinaPal, gdzie zajmuje się koordynacją procesu importu towarów, wspierając współpracę handlową między Europą a Chinami.

Równolegle działa w branży filmowej, pozyskując europejskich aktorów do chińskich produkcji filmowych. Ma w swoim portfolio pracę przy produkcji miniseriali dla Disney+ i Paramount+, a także przy filmach dokumentalnych dla Telewizji Polskiej. Łącząc wiedzę z zakresu handlu i produkcji audiowizualnej, skutecznie realizuje projekty na styku kultur i branż.